05/04/2018

Đái tháo đường thai kỳ và insulin

Ds Thân Thị Mỹ Linh (lược dịch)
Khoa Dược

1. Nguyên tắc sử dụng thuốc trị đái tháo đường thai kỳ

- Người bệnh bị đái tháo đường type 1, type 2 hoặc rối loạn đường huyết có sử dụng thuốc hạ đường huyết đường uống:

• Ngưng sử dụng thuốc hạ đường huyết uống ngay khi có thai.
• Chuyển sang sử dụng insulin.

- Người bệnh phát hiện đái tháo đường trong thai kỳ:

• Kiểm soát đường huyết không dùng thuốc bằng cách thay đổi lối sống: chế độ dinh dưỡng, vận động.
• Sử dụng insulin nếu không kiểm soát được đường huyết bằng cách thay đổi lối sống.

- Thuốc hạ đường huyết uống: metformin, glyburide

• Cục quản lý thực phẩm và dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) cho phép sử dụng trong thai kỳ nhưng Bộ Y tế Việt Nam chưa cho phép sử dụng trong thai kỳ.
• Sử dụng trong các trường hợp người bệnh không đồng ý sử dụng insulin.

2. Phân loại insulin theo nguồn gốc

2.1. Insulin động vật

Được ly trích từ tụy của bò và heo nhưng dễ gây dị ứng insulin, kháng insulin và dễ gây hạ đường huyết quá mức nên hiện nay không còn được sử dụng

2.2. Insulin human

Được tái tổ hợp từ insulin người bằng công nghệ tái tổ hợp DNA giúp làm giảm nguy cơ dị ứng insulin và ít có tính kháng insulin.

2.3. Insulin analog

Chất tương tự insulin được điều chế bằng công nghệ biến đổi gen, giúp tăng hoạt tính của insulin và khởi phát tác dụng nhanh hơn.

Hiện nay có 3 loại insulin analog được FDA chấp thuận sử dụng là: aspart, lispro, determir.

Tuy có nhiều lo ngại về việc sử dụng các sản phẩm biến đổi gen nhưng chưa có bằng chứng gây ung thư ở người khi sử dụng các thuốc này.

2. Phân loại theo thời gian tác dụng

Các chế phẩm của insulin đều chứa nguyên tố kẽm. Tỉ lệ nguyên tố kẽm và 1 vài tá dược khác sẽ quyết định tốc độ phóng thích và thời gian tác dụng của insulin. Dựa theo thời gian tác dụng, insulin được chia thành các nhóm sau:

 

 

Hình 1. Dược động học của các loại insulin

3. Insulin hỗn hợp

• Insulin hỗn hợp là các chế phẩm có sự phối hợp insulin tác dụng nhanh với insulin tác dụng trung bình hoặc insulin tác dụng ngắn với insulin tác dụng trung bình
• Nhiều tỷ lệ phối hợp khác nhau:

– 30/70 (Mixtard 30, Scilin M-30)

– 40/60 (Humulin 40/60)

– 50/50 (Humalog Mix 50/50)

–     …

• Sự phối hợp này giúp insulin khởi phát tác dụng nhanh và kéo dài tác dụng hơn, giúp giảm số lần dùng thuốc

 

Hình 2. Dược động học của insulin hỗn hợp so với sử dụng 2 loại insulin (rapid acting + NPH hoặc regular + NPH)

Tài liệu tham khảo

1. Thông tin kê toa sản phẩm.
2. Uptodate 2017.
3. Dược thư quốc qia Việt Nam 2015.