Các bệnh lây truyền qua đường tình dục

Tuy rằng, các bệnh LTQĐTD đã được y học hiểu biết khá đầy đủ cả về căn nguyên, mức độ phổ biến và một số yếu tố nguy cơ. Nhưng do đặc điểm của bệnh LTQĐTD là những bệnh mang tính xã hội và tương đối nhạy cảm cho nên số lượng các trường hợp bệnh LTQĐTD được báo cáo là không đầy đủ. Tại Việt Nam, theo số liệu thu thập hàng năm từ các báo cáo của các tỉnh/thành phố trong toàn quốc từ 2001- 2010 có 3.722.474 trường hợp mắc bệnh LTQĐTD. Tuy nhiên, theo ước tính của các chuyên gia thì hàng năm có gần 1 triệu trường hợp mắc các bệnh LTQĐTD. 

Mặc dù từ thập kỷ 40 của thế kỷ trước, trị liệu kháng sinh có hiệu lực mạnh diệt các tác nhân gây bệnh là vi khuẩn như xoắn khuẩn giang mai, lậu cầu khuẩn... nhưng bệnh vẫn tăng trưởng vào các thập kỷ sau. Yếu tố nguy cơ của bệnh LTQĐTD là sinh hoạt tình dục không an toàn và mại dâm liên quan đến những vấn đề có tính chất toàn cầu như:

 

- Thay đổi quan niệm về tình dục: Khác với trước kia nhiều nước được coi là tương đối khắt khe về quan hệ tình dục trước hôn nhân nhưng hiện nay quan niệm này bị thay đổi dẫn đến việc quan hệ tình dục tự do, đặc biệt là các nước châu Á. 

- Lối sống không lành mạnh, tệ nạn mại dâm trở nên phổ biến ở nhiều nước phát triển và đang phát triển cũng là một yếu tố nguy cơ rất cao của bệnh LTQĐTD, đặc biệt là HIV/AIDS. 

- Quá trình toàn cầu hoá và tự do thương mại dẫn đến sự giao lưu về lối sống không lành mạnh giữa các nước khác nhau. 

- Quan hệ tình dục đồng giới không qua đường sinh sản đã làm cho một số bệnh đường ruột trở nên lây qua quan hệ tình dục như lỵ trực trùng, lỵ a míp và một số bệnh lây qua đường tình dục có biểu hiện ở hậu môn-trực tràng như bệnh lậu, giang mai, sùi mào gà, herpes. Hơn nữa, quan hệ qua đường hậu môn có nguy cơ cao hơn lây nhiễm HIV.

Từ khi có những phát hiện sinh học về các bệnh LTQĐTD đến nay có khá nhiều thuật ngữ khác nhau để   chỉ các bệnh này. Thuật ngữ đầu tiên được sử dụng là các bệnh hoa liễu (tiếng Anh là Venereal diseases, tiếng Pháp là Maladies vénériénnes) để chỉ các bệnh hoa liễu cổ điển lây truyền qua quan hệ tình dục (từ Venereal lấy từ nhân vật nữ thần Venus - nữ thần sắc đẹp và ái tình trong thần thoại Hy Lạp). Các bệnh đó là bệnh giang mai, bệnh lậu, hạ   cam, hột xoài và u hạt bẹn hoa liễu. Từ thập niên 70 của thế kỷ 20, người ta đã phát hiện thêm các tác nhân gây bệnh mới LTQĐTD, từ đó thuật ngữ bệnh hoa liễu được thay bằng các bệnh lây truyền qua đường tình dục   (Sexually Transmitted Diseases- STDs). Đến năm 1997, Tổ chức Y tế thế giới đã thống nhất gọi là các nhiễm khuẩn lây truyền qua đường tình dục (Sexually Transmitted Infections- STIs). 

Như vậy, các bệnh LTQĐTD và các nhiễm trùng LTQĐTD khác nhau như thế nào? 

- Các bệnh LTQĐTD để chỉ các bệnh thuộc nhóm này mà có biểu hiện lâm sàng và có thể phát hiện được qua khám lâm sàng. 

-  Các nhiễm trùng LTQĐTD không những gồm các bệnh LTQĐTD có biểu hiện lâm sàng mà cả các bệnh nhân có nhiễm trùng ở sinh dục và ngoài sinh dục không biểu hiện triệu chứng bệnh: ví dụ như bệnh giang mai kín, nhiễm C. trachomatis ở phụ nữ có tới 70-80% không có biểu hiện triệu chứng bệnh... 

Ngoài ra, cũng cần phải phân biệt thuật ngữ các tác nhân LTQĐTD với các tác nhân có thể LTQĐTD. Các tác nhân có thể LTQĐTD khi các đường lây truyền khác không phải đường tình dục chiếm ưu thế hoặc chỉ LTQĐTD chủ yếu ở người trưởng thành, còn ở trẻ em lây qua tiếp xúc. Ví dụ như: các virus CMV, HBV chủ yếu lây truyền qua tình dục ở người trưởng thành nhưng ở trẻ em thì qua đường khác: qua tiếp xúc trực tiếp da - da, qua truyền từ mẹ sang con và qua truyền máu. Một số tác nhân khác như M. hominis, G. vaginalis, Liên cầu nhóm B, HTLV-II, C. albicans... cũng không hoàn toàn là LTQĐTD. 

 TS. BSCC. Nguyễn Duy Hưng
Theo Sức khỏe & đời sống

Th