Tương lai của vaccin

Vaccin phòng lao chữa ung thư 

Bệnh ung thư rất ít liên quan đến virus hay vi trùng nhưng vẫn có thể được điều trị nhờ vaccin - TS. Mike Whelan của Hãng dược phẩm Onyvax khẳng định. Bình thường hệ đề kháng của cơ thể vốn tự nó đã có khả năng tiêu diệt mọi khối u, mọi tế bào nổi loạn nếu như hệ thống này hoạt động tốt. Đây là điều đã được kiểm chứng ở động vật thí nghiệm. Điều này có nghĩa là hệ đề kháng của cơ thể có khả năng nhận biết các tế bào nổi loạn đủ sớm, để có thể tiêu diệt chúng trước khi chúng phát triển hành các khối u. Chỉ thỉnh thoảng hệ thống này mới chịu đầu hàng. 

Vậy thì, điều quan trọng là phải kích hoạt được hệ đề kháng để hệ này lao vào cuộc chiến chống các tế bào nổi loạn ngay khi các tế bào này mới xuất hiện. Đó là ý tưởng để tiến sĩ TS. Whelan tiến hành điều chế vacxin phòng bệnh ung thư tuyến tiền liệt. Ông đã nghiên cứu 28 bệnh nhân nam có khối u đang phát triển nhưng chưa đến giai đoạn di căn. Tất cả đều có hệ đề kháng tốt. Họ được tiêm vaccin phòng lao có nhiệm vụ “kích hoạt” hệ đề kháng. Kết quả: ở 26 bệnh nhân, sự phát triển của khối u chậm lại rõ ràng, thậm chí dừng hẳn. Rõ ràng, khi được đánh thức và kích hoạt đúng   lúc, hệ đề kháng của cơ thể sẽ sẵn sàng chiến đấu không khoan nhượng với tất cả những gì lạ lẫm, kể cả các tế bào ung thư! 

Nghiện - sẽ không còn đáng sợ 

Tạo cho con người khả năng không bị nghiện thuốc lá và ma túy - đó là đích tiếp theo mà TS. Campbell Bunce của Hãng dược phẩm Xenova muốn đạt tới. Hướng mà TS. Bunce thực hiện là điều khiển hệ đề kháng của cơ thể sao cho hệ này ngăn chặn các phân tử nicotin và ma túy xâm nhập vào não. Nhờ vậy mà những người nghiện nặng nếu có hút cũng sẽ không còn cảm thấy thích thú, lâng lâng như trước đây. Nhưng phải làm sao để các tế bào của hệ đề kháng có thể vô hiệu hóa nicotin và ma túy? Các phân tử của những hợp chất độc hại đó nhỏ tới mức mà trong những điều kiện bình thường, những người lính canh của cơ thể chúng ta không hề để ý tới. 

Nhóm của TS. Bunce đã tìm cách gắn các phân tử nicotin và cocain với một protein lớn. Một liên hợp như thế sẽ khiến cho hệ đề kháng của cơ thể dễ dàng phát hiện. Sau khi tiêm liên hợp protein + phân tử nicotin hay protein + phân tử cocain này, trong máu của người vừa được tiêm sẽ xuất hiện những kháng thể chống lại nicotin hay cocain. Trong thực tế thì khoảng vài tuần sau khi tiêm mũi cuối cùng, lượng kháng thể giảm xuống, nhưng chỉ cần một mũi tiêm nhắc lại là cơ thể nhanh chóng đạt được khả năng chống lại chất gây nghiện.

Theo nghiên cứu của y học hiện đại, đối với các bệnh như thấp khớp, đái tháo đường và dị ứng, hệ đề kháng của cơ thể hoạt động quá tốt, tốt tới mức mà nó tấn công cả những tế bào của chính mình. Và đó mới là lý do chính để gây nên bệnh.

Gần đây, các nhà khoa học đã phát hiện ra một loại tế bào mới có mặt trong cuộc chiến đấu giữa hệ đề kháng và bệnh tật, đó là tế bào lympho T điều chỉnh. Nhiệm vụ của chúng không phải là tiêu diệt mầm bệnh, trái lại – chúng ngắt hệ đề kháng. Loại tế bào mới được phát hiện này sẽ tham gia vào chiến dịch khi hệ đề kháng bắt đầu tấn công chính cơ thể mình. Rất tiếc là nhiều khi chúng hoạt động quá yếu nên không thể bảo vệ cơ thể khỏi những tác hại. Vậy có thể kích hoạt chúng bằng một loại vaccin? Đúng thế, nhóm của TS. Williams đã thử nghiệm trên động vật. Họ sử dụng protein EtxB, thường do các vi khuẩn gây bệnh tiêu chảy sinh ra, hiệu quả rất ấn tượng. Ở loài gặm nhấm, các triệu chứng của bệnh đái tháo đường, thấp khớp và dị ứng đã rút lui. Điều này đồng nghĩa với việc, đã đến lúc chúng ta có thể để các loại thuốc chữa bệnh sang một bên! 

Hiện nay nhóm của TS. Williams đang chuyển sang thử nghiệm trên người. Trong năm tới, họ sẽ cho biết liệu loại protein khác thường kia có an toàn đối với sức khỏe con người hay không và sau đó sẽ kiểm tra xem có điều trị cho người hiệu quả như đối với động vật hay không. Rất có thể đây sẽ là một bước ngoặt thực sự trong y học.   

AIDS cũng giống như tất cả các loại bệnh khác có thể phòng ngừa được nhờ các loại vaccin truyền thống, ở chỗ đều do virus gây ra. Nhưng có một khác biệt cơ bản. Nếu người bệnh đã trải qua bệnh đậu mùa chẳng hạn, sẽ miễn dịch với bệnh đó suốt đời (đây chính là chỉ dẫn đầu tiên để các nhà khoa học phát minh ra vaccin). AIDS lại không như vậy. Virus HIV biến đổi nhanh tới mức nếu cơ thể có kịp loại bỏ được một trong số những kẻ xâm lược thì cũng không thể nhận mặt được hết lũ cháu con của nó. 

Mặc  dù vậy, các nhà khoa học vẫn nỗ lực điều chế vaccin và hiện nay hãng VaxGenem đang gần tới đích. Hướng đi của họ là tìm ra một điểm chung nhất, điểm kế thừa giữa các thế hệ của virus HIV. Điểm chung nhất này sẽ chính là đặc điểm nhận diện để hệ đề kháng của cơ thể tấn công chính xác vào mục tiêu là những virus HIV cho dù chúng có biến hóa đến thế nào. Những nghiên cứu ban đầu đã cho kết quả đầy hứa hẹn. Tất cả chỉ còn chờ đợi vào kết quả của giai đoạn cuối cùng, giai đoạn thứ ba của những nghiên cứu lâm sàng trên 5.000 bệnh nhân. 

Song song với những nghiên cứu của VaxGenem, các nhà nghiên cứu Anh cũng đang thử nghiệm khoảng 20 loại vaccin “kiểu mới” khác trên người và động vật. Giáo sư Andrew McMichael thuộc phòng thí nghiệm Oxford đã báo cáo về một trong số đó tại Hội nghị khoa học Lucy Dorrel. Đó là vaccin được điều chế từ AND. Nhóm của McMichael đã phát hiện ra rằng có thể đưa vào cơ thể một đoạn AND có chức năng mã hóa protein gây nên những phản ứng tự vệ mạnh nhất của cơ thể, theo hai cách: hoặc dưới dạng một AND đơn thuần hoặc cùng với một virus gây bệnh đã bị suy yếu. Nhưng nếu tiêm cả hai cùng một lúc là tốt nhất. Một kết hợp như vậy không gây hại gì cho cơ thể nhưng lại chính là một “liều doping” khiến cho hệ đề kháng của cơ thể làm việc không biết mệt mỏi với hiệu quả cao nhất. Ở Anh và châu Phi, các nhà khoa học đã thử những mũi tiêm kết hợp như vậy trên người và đang chờ đợi kết quả. Chúng ta hoàn toàn có thể hy vọng vào một tương lai mới, tốt đẹp hơn nhiều từ vaccin.

Theo Sức khỏe & đời sống