Thuốc có thể cải thiện chất lượng cuộc sống của hầu hết những người lớn tuổi nhưng đồng thời cũng có thể gây ra những tác dụng không mong muốn nếu như chúng ta sử dụng thuốc không hợp lý (gọi là sự tương tác giữa thuốc và bệnh).
Sự chỉ định sử dụng thuốc hợp lý hay không hợp lý đều có thể dẫn tới tương tác giữa thuốc – bệnh, điều này có nghĩa là thuốc đó có nguy cơ làm trầm trọng thêm một bệnh trước đó của bệnh nhân.
Những bệnh nhân lớn tuổi già yếu đặc biệt có sự nhạy cảm đối với những biến cố không mong muốn xảy ra do sự tương tác thuốc – bệnh bởi vì những người lớn tuổi thường mắc nhiều bệnh mãn tính, họ phải sử dụng nhiều thứ thuốc do vậy giảm khả năng duy trì sự cân bằng trong cơ thể.
NỘI DUNG
Lão khoa ngày nay được quan tâm nhiều hơn do tỉ lệ người cao tuổi ngày càng tăng trên thế giới. Việc tìm hiểu về người cao tuổi và những tác động trên cơ thể, những vấn đề sinh lý, xã hội của họ càng được chú trọng. Họ phải sử dụng nhiều thuốc vì vậy càng có nhiều vấn đề do thuốc gây ra.
Người cao tuổi có những thay đổi nhiều so với người trẻ :
+ Hấp thu: pH dạ dày tăng, lưu lượng máu giảm, chuyển động bao tử có thể chậm trễ. Hai yếu tố đầu làm giảm hấp thu trong khi yếu tố thứ ba có thể làm thuốc hấp thu nhiều hơn.
+ Phân phối: cơ bắp giảm, mỡ bắt đầu tích tụ nhiều, nước trong cơ thể giảm 10-15% khi họ 80 tuổi. Hai yếu tố quan trọng suy giảm là : albumin (ái lực với thuốc acid) và α-1-acid glycoprotein (ái lực với thuốc kiềm), điều này làm tăng nồng độ thuốc ở dạng tự do nên làm tăng tác dụng của thuốc, đôi khi gây độc tính. Những thuốc tan trong nước (Vd thấp) sẽ có nồng độ thuốc cao, ngược lại những thuốc tan trong lipid (Vd cao) sẽ có nồng độ thấp trong máu. Vd tăng làm tăng T1/2 đưa đến tích lũy thuốc ở người cao tuổi .
+ Chuyển hoá: Gan là cơ quan chuyển hóa chính của thuốc. Khi lớn tuổi lượng máu qua gan giảm nên sẽ ảnh hưởng những thuốc có tỷ số ly trích ở gan cao. Hai chuyển hóa cơ bản ở gan bao gồm : chuyển hoá pha 1 (phản ứng oxy hoá) và chuyển hoá pha 2 (phản ứng liên hợp). Ở người cao tuổi, chuyển hoá pha 1 giảm dẫn đến giảm loại thải còn chuyển hoá pha 2 ít bị ảnh hưởng.
+ Thải trừ : Sau 40 tuổi, lưu lượng máu qua thận giảm, độ lọc tiểu cầu thận giảm chính vì vậy khi sử dụng thuốc cho người cao tuổi nên dùng liều nhỏ hơn đối với những thuốc thải trừ chính qua thận.
Chính những thay đổi về chức năng sinh lý cùng với việc sử dụng nhiều thứ thuốc cùng nhóm, cùng cơ chế tác dụng là nguyên nhân gây tương tác thuốc - bệnh và cũng là nguyên nhân gây tử vong ở người lớn tuổi. Những yếu tố nguy cơ thường là do người cao tuổi có nhiều bệnh phải sử dụng nhiều thứ thuốc, được nhiều bác sĩ kê đơn, đi mua thuốc ở nhiều hiệu thuốc khác nhau, dùng thuốc của người khác…Bên cạnh đó việc thông tin về an toàn thuốc cho người cao tuổi vẫn còn hạn chế.
Mc Leod , người Canada là người đầu tiên đưa ra những tiêu chuẩn thống nhất về sự tương tác thuốc – bệnh ở những người lớn tuổi. Sau đó, Beers, một người Mỹ đã phát triển hệ thống những tiêu chuẩn cho từng nhóm thuốc nhưng không áp dụng cho những người lớn tuổi mắc bệnh mãn tính.
Hai cuộc hội thảo của Mc Loed ở Canada và Beers ở Mỹ đã đưa ra danh sách những thuốc không nên sử dụng cho người lớn tuổi có mắc một bệnh mãn tính nào đó. Nghiên cứu của họ đồng thời cũng đưa ra danh sách 47 thuốc có nguy cơ gây ra sự tương tác thuốc và bệnh.
Một vài nghiên cứu đã kiểm tra dịch tễ học của sự tương tác thuốc – bệnh ở người lớn tuổi nhưng chủ yếu tập trung ở những bệnh nhân không nhập viện.Một nghiên cứu của Anh cho thấy có 14.4% bệnh nhân lớn tuổi uống Benzodiazepin bị phản chỉ định do có tiền sử bị suy giảm nhận thức.
Một nghiên cứu gần đây đã kiểm tra một biến cố tương tác thuốc – bệnh khi sử dụng hệ thống tiêu chuẩn của Beers ở 229 bệnh nhân lớn tuổi nội trú được cho về nhà; kết quả cho thấy trong số những bệnh nhân được cho về có 30% bệnh nhân có một hoặc nhiều hơn sự tương tác giữa thuốc – bệnh.
Mục tiêu bài này là xác định những tương tác thuốc – bệnh thường gặp (dựa trên những tiêu chuẩn của Beers và McLeod ) được thực hiện trên những bệnh nhân nội trú, lớn tuổi già yếu và mối liên quan giữa yếu tố nhân xã hội học và tình trạng sức khỏe, khả năng tương tác thuốc - bệnh ở những bệnh nhân này. Từ những kết quả tìm được có thể giúp các chuyên gia về sức khỏe dự báo những tương tác thuốc – bệnh có thể xảy ra.
