Ngày 28/5/2025, một ca can thiệp tim bào thai phức tạp đã được thực hiện thành công tại Bệnh viện Từ Dũ với sự phối hợp của Bệnh viện Nhi Đồng 1, mở ra hy vọng sống cho một thai nhi mắc dị tật tim bẩm sinh nặng. Đây là ca khó nhất trong số 9 ca can thiệp tim bào thai tại BV Từ Dũ tính đến thời điểm hiện tại, do nhiều yếu tố bất lợi liên quan đến tuổi thai, giải phẫu tim và tư thế thai nhi.
Thai phụ K. W. S. 41 tuổi, người Singapore, mang thai lần đầu sau hơn 10 năm hiếm muộn, nhờ phương pháp thụ tinh trong ống nghiệm (IVF). Dự sinh tháng 9/2025. Chị K. thực hiện IVF và theo dõi thai kỳ tại hai bệnh viện lớn tại Singapore (KK Women’s and Children’s Hospital và Singapore General Hospital). Hành trình thai kỳ của cô không hề suôn sẻ. Từ tuần thứ 18, các bác sĩ tại đây đã phát hiện thai nhi có bất thường về tim mạch, với tình trạng hở van hai lá nặng và thông liên thất. Tình hình ngày càng nghiêm trọng hơn khi ở tuần thứ 21, siêu âm tim thai cho thấy hẹp van động mạch chủ nặng, van hai lá dày, hở van hai lá nặng và thiểu sản thất trái. Niềm hạnh phúc của một người mẹ vừa chớm nở đã bị giáng xuống một đòn tàn nhẫn khi bác sĩ tại Singapore khuyên nên “chấm dứt thai kỳ” vì bệnh tim bẩm sinh của thai quá nặng, không có cơ hội sống. Tuy nhiên với hy vọng tìm kiếm cơ hội cho con, chị và các bác sĩ tại đây đã tìm kiếm thông tin quốc tế về can thiệp tim bào thai và quyết định chuyển chị đến Bệnh viện Từ Dũ – cơ sở đầu tiên tại Đông Nam Á thực hiện được kỹ thuật này.
NGÃ RẼ MANG TÊN “TỪ DŨ”
Ngày 5/5/2025, chị đáp chuyến bay đến TP.HCM, mang theo cả hy vọng mong manh và ánh nhìn hoài nghi của không ít người trong giới chuyên môn.
Bệnh viện Từ Dũ – nơi chị đặt niềm tin – đã từng can thiệp thành công 7 ca can thiệp tim bào thai trước đó. Nhưng chưa có ca nào… như thế này. Thai nhi quá nhỏ, chỉ mới 25 tuần tuổi, hẹp khít van động mạch chủ tiến triển, thiểu sản thất trái. Đặc biệt, thành thất trái khá dày, đường thoát thất trái chỉ rộng 1,4mm – nhỏ nhất từ trước đến nay (ca nhỏ nhất trước đây là 2,4mm), gây khó khăn rất lớn cho việc xuyên kim. Thai lại nằm ở tư thế sấp cố định, bánh nhau mặt trước – gây nhiều cản trở trong việc tiếp cận tim thai - thủ thuật trở nên gần như bất khả thi.
Ngày 20/5, cuộc hội chẩn liên viện giữa Bệnh viện Từ Dũ và Bệnh viện Nhi Đồng 1 và các chuyên gia quốc tế (đến từ Ý và Úc) đã diễn ra - không chỉ đơn giản là hội chẩn chuyên môn, mà là một cuộc thảo luận về sự sống. Nếu không can thiệp, đứa trẻ gần như chắc chắn không qua khỏi. Nhưng nếu can thiệp thất bại, thai có thể tử vong ngay trong tử cung, và người mẹ – sau 10 năm hy vọng – sẽ trắng tay. Sau hơn 2 giờ thảo luận, quyết định cuối cùng được đưa ra: tiến hành can thiệp nong van động mạch chủ ngay trong tử cung, mặc dù biết tỷ lệ thành công chỉ khoảng 60% và rủi ro là rất cao. Không phải ai cũng đủ dũng cảm để bước vào một can thiệp như thế.
CAN THIỆP LẦN ĐẦU – THẤT BẠI NHƯNG KHÔNG LÙI BƯỚC
Ngày 22/5, phòng phẫu thuật đặc biệt tại Bệnh viện Từ Dũ im lặng đến nghẹt thở. Êkip hơn 20 người, từ sản khoa, tim mạch, siêu âm, gây mê hồi sức cùng túc trực. Máy siêu âm hoạt động hết công suất, kim can thiệp sẵn sàng. Nhưng sau hơn 2 giờ đồng hồ, ekip không thể tiếp cận được vị trí buồng tim trái do tư thế thai nằm sấp cố định. Trước tình hình đó, PGS. TS. BS. Tăng Chí Thượng ra quyết định tạm ngưng can thiệp và lên kế hoạch thực hiện lần 2 khi điều kiện thuận lợi hơn.
Mặc dù can thiệp lần đầu thất bại nhưng không ai bỏ cuộc. Vợ chồng chị K. vẫn kiên định với mong muốn “còn nước còn tát”.
Với sự chỉ đạo trực tiếp sát sao của Giám đốc sở y tế TP.HCM - PGS. TS. BS. Tăng Chí Thượng và Ban giám đốc 2 bệnh viện, ngày 28/5, cuộc hội chẩn cho can thiệp lần 2 diễn ra. Các chuyên gia quyết định: can thiệp lại, cố gắng cứu trái tim thai nhi khi mà diễn tiến bệnh đang dần xấu đi
PGS. TS. BS. Tăng Chí Thượng (áo xanh giữa) - Giám đốc Sở Y tế TP. HCM
10 giờ sáng ngày 28/5/2025, ca can thiệp vẫn diễn ra tại phòng phẫu thuật đặc biệt của BV Từ Dũ.
Khi hình ảnh tim thai hiện lên trên màn hình siêu âm, tất cả đều hiểu: đây không chỉ là một thủ thuật. Đây là cuộc giải cứu một sinh linh từ tay tử thần, ngay trong bụng mẹ.
Thách thức đầu tiên là phải xoay thai nhi khỏi tư thế sấp, ít nhất 120 độ - một thao tác cực kỳ rủi ro. Chỉ cần lệch vài độ, hoặc xoay quá nhanh, dây rốn có thể xoắn, tim thai có thể ngừng đập. Một dụng cụ xoay thai đặc biệt được bác sĩ đưa vào buồng ối. Bằng một cách cẩn trọng và khéo léo, các bác sĩ xoay đùi, rồi vai, rồi ngực thai nhi theo chiều kim đồng hồ, đến khi tim thai nằm ở vị trí tối ưu.
Bằng thao tác nhanh gọn và chuẩn xác, ekip can thiệp dùng kim chuyên dụng xuyên qua thành bụng mẹ, đi qua lớp cơ tử cung – bánh nhau, xuyên qua thành ngực thai nhi, chọc thẳng vào buồng thất trái, vào chỗ hẹp chỉ còn nhỏ như đầu bút chì. Tim thai bắt đầu chậm lại, cả ekip không còn thời gian để chần chừ. Gần như đồng thời, BS tim mạch nhanh chóng phối hợp luồn guidewire, đưa bóng vào đúng vị trí van động mạch chủ, bơm – nong – rút. Tất cả chỉ diễn ra tích tắc trong vòng vài giây dưới sự tập trung cao độ của cả ekip. Thuốc vận mạch cho thai được dùng ngay sau đó. Tim thai tăng trở lại đạt 141 lần/phút, trên doppler dòng máu phụt mạnh qua van động mạch chủ. Cả ekip vỡ òa, toàn bộ can thiệp hoàn tất thành công.
Em bé đã chiến thắng. Cả thai phụ và gia đình đã bật khóc vì xúc động.
MỘT CA MỔ CAN THIỆP TIM BÀO THAI ẤN TƯỢNG TẦM CỠ QUỐC TẾ
Ca can thiệp ngày 28/5/2025 là ca khó nhất trong 9 ca can thiệp tim bào thai tại Bệnh viện Từ Dũ từ trước đến nay, là một cột mốc lớn về kỹ thuật chuyên môn. Nó đánh dấu bước ngoặt mới của y học bào thai tại Việt Nam: không chỉ chữa bệnh trong nước, mà còn trở thành điểm đến của bệnh nhân nước ngoài.
Việc một bệnh viện hàng đầu tại Singapore chủ động giới thiệu thai phụ sang TP.HCM để được can thiệp tim bào thai không chỉ thể hiện niềm tin vào năng lực chuyên môn của đội ngũ bác sĩ Việt Nam, mà còn là minh chứng cho sự ghi nhận của khu vực ASEAN đối với trình độ kỹ thuật cao trong lĩnh vực y học bào thai tại nước ta.
Từ nay, những bệnh nhân Việt Nam sẽ không còn phải ra nước ngoài để níu giữ sự sống cho con mình. Bởi vì ngay tại nơi này – giữa lòng TP.HCM – đã có một đội ngũ y bác sĩ đủ bản lĩnh, đủ khát khao và đủ nhân văn để bước vào “cuộc chiến” không tiếng súng ấy.
Trong từng nhịp đập non nớt của trái tim thai nhi hôm ấy, là mồ hôi, nước mắt và niềm tin của cả một tập thể. Thành công không chỉ là thành công y học, mà là biểu tượng của lòng kiên định và tình yêu của người mẹ cũng như khát vọng vươn lên của nền y học nước nhà. Đứa bé ấy – dù vẫn còn cả một chặng đường điều trị phía trước – đã trở thành minh chứng sống động cho điều kỳ diệu mang tên “hy vọng”.
Một lần nữa, Bệnh viện Từ Dũ xin gửi lời chúc mừng chân thành đến chị K. và gia đình, chúc mẹ tròn con vuông và hành trình làm mẹ của chị luôn tràn đầy hạnh phúc, yêu thương và những điều tốt đẹp nhất.
