U nhú ống tuyến vú (intraductal papilloma) là một bệnh lý lành tính khá phổ biến của tuyến vú, hình thành từ sự tăng sinh của lớp biểu mô lót bên trong các ống dẫn sữa. Sự tăng sinh này tạo nên một polyp nhỏ nằm trong lòng ống tuyến. Mặc dù đa phần là lành tính, u nhú vẫn cần được theo dõi và đánh giá cẩn thận vì một số trường hợp có thể kèm theo biến đổi tiền ung thư.
U nhú ống tuyến vú là gì?
U nhú ống tuyến vú thực chất là sự tăng sinh khu trú của tế bào biểu mô, tạo thành các cấu trúc giống nhú nhỏ trong lòng ống tuyến sữa. Bệnh có thể xuất hiện dưới dạng một khối đơn độc, thường nằm gần quầng vú, hoặc xuất hiện với nhiều ổ sâu trong mô vú. U nhú đơn độc nhìn chung lành tính, trong khi các u nhú đa ổ lại có nguy cơ cao hơn xuất hiện những biến đổi bất thường như tăng sinh không điển hình.
Triệu chứng
Không phải người bệnh nào cũng có triệu chứng rõ ràng, nhưng một số dấu hiệu có thể xuất hiện. Triệu chứng điển hình nhất là tiết dịch núm vú bất thường, có thể là dịch trong, hơi vàng hoặc lẫn máu; dịch có thể tự chảy hoặc chỉ xuất hiện khi bóp nhẹ. Một số người bệnh có thể sờ thấy một khối nhỏ mềm, dễ di động ngay sau quầng vú. U nhú thường không gây đau hoặc chỉ gây cảm giác căng tức nhẹ. Trong nhiều trường hợp khác, bệnh hoàn toàn không tạo ra triệu chứng và chỉ được phát hiện tình cờ khi siêu âm hoặc chụp nhũ ảnh.
Nguyên nhân do đâu?
Nguyên nhân chính xác của bệnh vẫn chưa được hiểu rõ, nhưng nhiều yếu tố liên quan đã được ghi nhận, như sự biến đổi hormone theo tuổi, sự tăng sinh biểu mô ống tuyến hoặc tình trạng viêm – tổn thương mạn tính của ống dẫn sữa. Đặc biệt ở phụ nữ trong độ tuổi 35-55, sự thay đổi nội tiết có thể khiến các ống dẫn sữa dễ xuất hiện những ổ tăng sinh dạng nhú.
Chẩn đoán như thế nào?
Việc chẩn đoán u nhú dựa vào kết hợp khám lâm sàng và các phương tiện hình ảnh học.
- Siêu âm vú: Thường thấy hình ảnh khối giảm âm nhỏ trong lòng ống tuyến vú giãn lớn.
- Chụp nhũ ảnh (mammography): Giúp loại trừ tổn thương ác tính đi kèm, nhất là ở phụ nữ trên 40 tuổi.
- MRI tuyến vú: Áp dụng trong trường hợp khó chẩn đoán hoặc nghi có tổn thương đa ổ.
- Chọc hút kim nhỏ (FNA) hoặc Sinh thiết lõi (core biopsy): Là bước quan trọng để xác định bản chất mô học và loại trừ bất thường ác tính.
U nhú ống tuyến vú có nguy hiểm không?
Dựa trên các dữ liệu nghiên cứu hiện có từ những nguồn uy tín như PubMed, có thể thấy rằng u nhú ống tuyến vú (intraductal papilloma) nhìn chung là một bệnh lý lành tính và đa số không gây nguy hiểm, đặc biệt là khi là u nhú đơn độc và không có tăng sinh bất thường. Nguy cơ đi kèm tổn thương ác tính ở nhóm này chỉ khoảng 2–7%.
Tuy nhiên, bệnh sẽ trở nên đáng lo hơn khi thuộc nhóm u nhú đa ổ hoặc có tăng sinh không điển hình (atypia) – khi đó nguy cơ ung thư hoặc tổn thương tiền ung thư có thể tăng lên đến 15–30%, cao hơn so với quần thể chung.
Điều trị
Hướng xử trí tùy thuộc vào các đặc diểm triệu chứng, hình ảnh học và kết quả sinh thiết. Phẫu thuật lấy trọn u nhú thường được chỉ định khi có triệu chứng tiết dịch máu, khi u nhú nằm gần núm vú, khi mô học ghi nhận tăng sinh không điển hình hoặc khi hình ảnh học gợi ý khả năng ác tính. Ngược lại, những u nhú nhỏ, không triệu chứng và có mô học lành tính có thể chỉ cần theo dõi định kỳ.
Tiên lượng của bệnh nhìn chung rất tốt. U nhú đơn độc sau khi được phẫu thuật lấy trọn thường không tái phát và các triệu chứng như tiết dịch sẽ biến mất. Nguy cơ tiến triển thành ung thư vú ở nhóm này thấp. Tuy nhiên, người bệnh vẫn nên duy trì khám vú định kỳ theo lịch hẹn mỗi 6-12 tháng, tiếp tục tầm soát ung thư vú theo đúng khuyến cáo phù hợp với độ tuổi, và đi khám ngay nếu có tiết dịch trở lại hoặc xuất hiện một khối u mới.
Tóm lại, u nhú ống tuyến vú không phải là ung thư, và đa phần có tiên lượng tốt. Nhưng vì một tỷ lệ nhất định có thể đi kèm tổn thương tiền ung thư hoặc ung thư giai đoạn sớm, người bệnh vẫn nên được thăm khám chuyên khoa, làm siêu âm – nhũ ảnh – sinh thiết khi cần, và theo dõi định kỳ theo hướng dẫn của bác sĩ để đảm bảo an toàn tối đa.
