Mỗi trẻ sơ sinh đều có thể chào đời khỏe mạnh với cân nặng khác nhau. Ở một số trẻ bình thường, cân nặng của chúng có thể nhỏ hơn hoặc lớn hơn phần lớn các trẻ khác. Tuy nhiên, khi thai nhi trong bụng không phát triển tốt như chúng ta mong đợi, tình trạng này được gọi là thai giới hạn tăng trưởng (FGR). Trẻ sơ sinh bị giới hạn tăng trưởng từ trong bào thai (FGR) có nguy cơ cao mắc các biến chứng trước, trong và sau khi sinh. Nhìn chung, một thai nhi được coi là nhỏ (có thể là sinh lý hoặc bệnh lý FGR) nếu kích thước hoặc cân nặng ước tính trên siêu âm nhỏ hơn ngưỡng phần trăm thứ 10. Điều này có nghĩa là trong số 100 trẻ sơ sinh của dân số chung, sẽ có 10 trẻ có kích thước này hoặc nhỏ hơn. Tuy nhiên, ngay cả một em bé nhỏ cũng có thể có kết quả sức khỏe tốt nếu được theo dõi thai kỳ thích hợp và chăm sóc y tế tốt.

Có một số đặc điểm của người mẹ hoặc bố có thể ảnh hưởng đến cân nặng của em bé trong thai kỳ. Các đặc điểm của người mẹ có thể ảnh hưởng đến kích thước của em bé, bao gồm:

• Chiều cao và cân nặng của mẹ
• Dân tộc của mẹ
• Số lần mẹ đã sinh con
• Bất kỳ bệnh lý sẵn có hoặc bệnh phát sinh trong thai kỳ. 

 

Tại sao cần phải đo các chỉ số phát triển của thai nhi?

Bác sĩ của bạn sẽ thường xuyên đo các chỉ số phát triển của em bé trong thai kỳ để kiểm tra xem bé đang phát triển với tốc độ phù hợp hay không.

Ở mỗi lần khám thai, từ tuần thứ 24 của thai kỳ trở đi, khoảng cách giữa đáy tử cung đến xương mu (chiều cao tử cung) sẽ được đo bằng thước dây và vẽ lên biểu đồ. Ghi lại phép đo này sẽ cho chúng ta biết em bé có đang phát triển như dự kiến không. Nếu sự phát triển chậm lại hoặc phép đo cho thấy em bé có thể nhỏ, bác sĩ có thể khuyên bạn nên siêu âm. Nếu có vấn đề về tăng trưởng gần ngày dự sinh, bác sĩ có thể thảo luận về khả năng kích thích sinh thay vì chờ đợi sinh tự nhiên.

Những phụ nữ có nguy cơ cao sinh con nhỏ có thể được siêu âm định kỳ để đánh giá sự phát triển và sức khỏe của thai nhi. Bao gồm những phụ nữ đã từng sinh con nhỏ trước đây, sản phụ huyết áp cao hoặc các bệnh lý khác, hoặc mắc phải biến chứng trong thai kỳ.

Giới hạn tăng trưởng là gì?

Trong nhiều trường hợp, thai nhi có kích thước ước tính nhỏ hơn dự kiến ​​cho giai đoạn mang thai đó (nhỏ so với tuổi thai) là khỏe mạnh và chỉ đơn giản là thai nhỏ sinh lý. Tuy nhiên, một số bé có kích thước nhỏ vì chúng không thể phát triển lớn hơn như lẽ ra nên có và điều này được gọi là giới hạn tăng trưởng thai nhi (FGR).

Điều quan trọng là phải nhận ra thai kỳ bị FGR vì những bé này có nguy cơ cao gặp biến chứng trước, trong hoặc sau khi sinh và do đó cần theo dõi chặt chẽ hơn so với những bé phát triển bình thường. Đôi khi theo dõi tại một thời điểm sẽ không thể xác định rõ ràng liệu một thai nhỏ là sinh lý hay bị hạn chế tăng trưởng và để xác định có thể cần thực hiện nhiều hơn một lần siêu âm.

Nguyên nhân gây hạn chế tăng trưởng thai nhi có thể bao gồm:

• Suy thai mạn tính: khi nhau thai không hoạt động tốt như bình thường và không cung cấp đủ dinh dưỡng cho thai nhi đang phát triển.
• Các bệnh lý ảnh hưởng đến mẹ như cao huyết áp và tiểu đường.
• Các yếu tố lối sống như hút thuốc lá điện tử, hút thuốc lá, uống rượu hoặc sử dụng chất kích thích khác.
• Nhiễm trùng trong thai kỳ ảnh hưởng đến thai nhi.
• Thai nhi bị rối loạn nhiễm sắc thể hoặc di truyền.
• Mẹ có chế độ dinh dưỡng kém.

Làm gì nếu em bé của bạn nhỏ hoặc không phát triển như mong đợi?

Nếu thai nhi của bạn nhỏ hoặc không phát triển như mong đợi, bác sĩ có thể yêu cầu bạn thực hiện các xét nghiệm sau để kiểm tra sức khỏe của bé:

• Siêu âm: Đo sự phát triển và kích thước của bé, quan sát cử động của thai.
• Đo nước ối: Đo lượng nước ối xung quanh thai.
• Siêu âm màu (Doppler): Đo lưu lượng máu giữa thai và nhau thai, để đánh giá sức khỏe của thai.
• Đồ thị tim thai (CTG): Theo dõi nhịp tim thai để xem thai nhi có cử động và khỏe mạnh không.

Khi bác sĩ xác định rằng thai giới hạn tăng trưởng, lịch khám thai của bạn có thể được điều chỉnh để đảm bảo nhận được chăm sóc tốt nhất để quản lý các yếu tố nguy cơ. Xử trí cho thai kỳ sẽ dựa trên sức khỏe thai và tuổi thai tại thời điểm khảo sát. Thai kỳ sẽ được theo dõi chặt chẽ (thường xuyên khám thai và siêu âm) để theo dõi sự phát triển và sức khỏe của thai cũng như các biến chứng khác.

Dựa vào đó, bác sĩ sẽ thảo luận với bạn về việc nên sinh con sớm hơn hay tiếp tục thai kỳ lâu hơn sẽ an toàn hơn cho bạn và em bé. Nếu việc tiếp tục thai kỳ là an toàn, bạn có thể tiếp tục thai kỳ cho đến tối đa 37 tuần. Trong trường hợp có lo ngại về sức khỏe của thai trong tử cung tại thời điểm khảo sát, có thể cần kết thúc thai kỳ sớm. Nếu tuổi thai chưa đủ lớn, một số thuốc hỗ trợ sẽ được sử dụng trước và sau khi sinh để giúp trẻ sơ sinh thích nghi tốt hơn sau sinh. Nếu thai bị giới hạn tăng trưởng, bạn được khuyên sinh con tại một bệnh viện chuyên khoa sản uy tín, có đơn vị chăm sóc sơ sinh phù hợp với nhu cầu có thể có của em bé, đặc biệt nếu em bé của bạn non tháng hoặc rất nhỏ.

Tôi có thể làm gì để giảm nguy cơ không?

Có một số yếu tố nguy cơ là không thể thay đổi và bạn không thể làm gì để ngăn chặn nó. Tuy nhiên, có một số điều bạn có thể làm để giảm nguy cơ thai giới hạn tăng trưởng, như sau:

• Bỏ hút thuốc lá và tránh hút thuốc lá thụ động.
• Tránh sử dụng ma túy hoặc các chất khác ngoài mục đích y tế.
• Sống lành mạnh và ăn uống lành mạnh.
• Nếu bạn có nguy cơ cao mắc bệnh tiền sản giật (một tình trạng nghiêm trọng đặc trưng bởi huyết áp cao và protein trong nước tiểu), bạn có thể được khuyên nên dùng aspirin liều thấp trong thai kỳ cho đến khi em bé ra đời.

Theo dõi cử động thai

Cảm nhận được những cử động thường xuyên của thai là dấu hiệu cho thấy em bé đang khỏe mạnh. Bạn có thể cảm nhận được cử động dưới nhiều hình thức, từ đá, đạp, đến lăn hoặc xoay. Bạn cần hiểu được quy luật cử động của bé bằng cách ngồi hoặc nằm xuống để cảm nhận, học cách nhận biết thời điểm bé hoạt động nhiều nhất và theo dõi cử động của bé vào những thời điểm đó.

Có nhiều quan niệm sai lầm phổ biến về cử động của bé. Không có một con số cố định về cử động bình thường. Không đúng khi nói rằng bé cử động ít hơn hoặc chậm lại vào cuối thai kỳ. Vị trí của nhau thai ít ảnh hưởng đến cảm nhận cử động thai. Bạn sẽ luôn cảm nhận được các quy luật cử động thường xuyên của bé cho đến khi sinh. Hãy tin vào trực giác của bạn. Nếu bạn lo lắng về cử động của bé, hãy liên hệ ngay với bác sĩ.

Nếu thai nhỏ sinh lý và khỏe mạnh, bé không có nguy cơ tăng biến chứng. Nhưng nếu thai bị giới hạn tăng trưởng, nguy cơ thai chết lưu (chết trước khi sinh) sẽ tăng lên. Vì lý do này, bạn cần phải nhận biết được quy luật cử động của thai và theo dõi sự thay đổi của nó. Nếu quy luật cử động của thai thay đổi về thói quen, sức mạnh hoặc tần suất, đó có thể là dấu hiệu cho thấy bé không khỏe và cần được kiểm tra.

Sinh con khi thai giới hạn tăng trưởng

Một số yếu tố sẽ được xem xét để lên kế hoạch sinh, chẳng hạn như:

• Tình trạng sức khỏe của mẹ
• Tuổi thai, tình trạng sức khỏe thai và cân nặng ước tính
• Phương pháp khởi phát chuyển dạ và loại sinh
• Giám sát liên tục nhịp tim thai trong khi sinh
• Chăm sóc sơ sinh phù hợp

Nếu không có chống chỉ định hoặc biến chứng khác, bạn có thể sinh thường và bé sẽ được theo dõi chặt chẽ trong khi sinh. Tuy nhiên, nếu có thêm biến chứng lo ngại về sức khỏe thai, bác sĩ của bạn có thể khuyên nên sinh mổ. Trách nhiệm của bác sĩ là giúp bạn đưa ra lựa chọn tốt nhất cho bản thân.

Mang thai trong tương lai

Thai giới hạn tăng trưởng là một yếu tố nguy cơ làm tăng nguy cơ gặp phải thai giới hạn tăng trưởng ở thai kỳ sau. Nếu có thể, nguyên nhân gây giới hạn tăng trưởng nên được kiểm tra để đánh giá nguy cơ tái phát. Khi cân nhắc mang thai lần nữa, điều quan trọng là duy trì một lối sống lành mạnh, bao gồm không hút thuốc lá, điều trị ổn định các bệnh mãn tính, duy trì chế độ ăn phù hợp và tăng cân đạt chuẩn, để tăng cơ hội có kết quả tốt nhất cho em bé của bạn.