I. THÔNG TIN VỀ VITAMIN D
1. Vitamin D (Calciferol)
Nguồn gốc thực vật: Dầu ăn, nấm … dưới dạng Ergocalciferol (D2)
Động vật: Trên da dưới dạng 7-dehydrocholesterol (D3)
Cả 2 dạng trên là tiền chất dưới tác dụng tia tử ngoại chuyển thành vitamin D.
Vitamin D dự trữ trong gan (gan cá biển, bò nuôi ở đồng cỏ có nhiều nắng sẽ có nhiều vitamin D hơn).
Nếu tiếp xúc đủ ánh nắng lượng vitamin D tạo ra từ da người có thể đủ cho nhu cầu hàng ngày. Trẻ ≥ 1 tháng tuổi được tắm nắng tốt không thiếu vitamin này.
Vai trò:
- Giúp tạo xương nhờ tăng cường hấp thu canxi từ ruột, tái hấp thu canxi ở ống thận, tham gia vào quá trình khoáng hóa xương. Tác dụng này phối hợp với calcitonin. Điều hòa mức canxi trong máu bằng cách huy động canxi từ xương ra khi thiếu. Tác dụng này phối hợp với hormon cận giáp (PTH)
Thiếu vitamin D:
- Triệu chứng: Giảm canxi và phosphat/ huyết tương. Cơ thể tự điều chỉnh bằng cách tăng quá trình hòa tan xương dẫn đến hậu quả còi xương ở trẻ và nhuyễn xương ở người lớn. Điều trị:
- Thiếu do cung cấp không đủ thì bổ sung vitamin D theo đường uống , cho trẻ tắm nắng.
- Thiếu do tổn thương quá trình hoạt hóa vitamin tại gan hay thận, đặc biệt thiếu do khuyết tật di truyền trong gen chuyển hóa phải dùng liều cao hoặc vitamin D đã hoạt hóa: 25-hydroxycholecalciferol, hoặc 25-hydroxyvitamin D3 (viết tắt là 25(OH)D3).
Thừa vitamin D:
- Tăng canxi/máu là triệu chứng xuất hiện sớm nhất, gây tai biến nguy hiểm.
- Trẻ < 1 tuổi dùng liều 400 IU/ngày thường xuyên gây co giật, trạng thái kích thích do tăng canxi / máu dẫn đến chậm phát triển trí tuệ, nặng hơn suy thận và tử vong.
- Lứa tuổi khác: liều > 1000 IU/ngày (>25µg) có thể gây ngộ độc. Với chế độ ăn uống và tắm nắng đầy đủ nếu dùng > 1800 IU/ngày (45µg) sẽ chậm lớn vì sụn bị hóa xương sớm.
- Liều ≥ 50.000 IU/ngày là liều độc với trẻ em và cả người lớn gây mệt mỏi, chán ăn, ói mửa, tiêu chảy, đa niệu, rối loạn tâm thần. Tăng canxi/máu kéo dài gây canxi hóa các mô mềm, suy thận và tử vong.
Liều lượng: Tính theo calciferol 10µg = 400IU
- Dự phòng cho trẻ nguy cơ thiếu, liều hàng ngày không quá quy định RDA (< 400 IU)
- Điều trị dùng cho trẻ < 1 tuổi bị còi xương do thiếu vitamin D: Liều có thể tới 30.000 IU/ngày (750µg) trong thời gian ngắn. Giảm liều tới RDA khi triệu chứng thiếu đã giảm và ngừng hẳn khi các chỉ số xét nghiệm canxi/máu và canxi/niệu trở về bình thường.
2. Nhu cầu vitamin D
Nhu cầu hàng ngày về vitamin D theo bảng số liệu tiêu chuẩn của “Viện hàn lâm khoa học Mỹ” năm 1968 và “Cục Thực phẩm và Thuốc” (FDA) của Mỹ khuyến cáo về vitamin D cho phụ nữ có thai, cho con bú và trẻ em là 400 IU/ngày
3. Vitamin D có quan trọng với phụ nữ mang thai không?
Cùng với việc bổ sung canxi, thì việc bổ sung vitamin D cũng rất quan trọng. Đây là chất rất cần thiết cho sự hấp thu canxi và phosphat, góp phần vào cấu tạo xương. Viamin D trong cơ thể em bé được cung cấp từ cơ thể mẹ. Nếu người mẹ không đủ vitamin D, nghĩa là em bé sẽ bị thiếu hụt dưỡng chất này.
Thiếu vitamin D, canxi sẽ khó hấp thu dẫn tới hậu quả như trẻ bị còi xương ngay từ trong bụng mẹ hoặc đẻ ra bình thường nhưng thóp sẽ lâu liền, bào thai suy yếu. Nếu thiếu quá nhiều vitamin D có thể gây dị tật bẩm sinh, gây nhuyễn xương, co giật do hạ canci máu, loãng xương ở mẹ.
Nguồn cung cấp vitamin D quan trọng cho cơ thể (80%) là do sự tổng hợp trong da dưới tác dụng của ánh sáng mặt trời. Vì vậy, phụ nữ mang thai nên có thời gian hoạt động ngoài trời càng nhiều càng tốt và nên ăn các thực phẩm có nguồn gốc động vật giàu vitamin D là gan cá, trứng, bơ sữa, các loại cá béo, thực phẩm có tăng cường vitamin D (như sữa). Việc bổ sung vitamin D bằng thuốc cần theo chỉ định của bác sĩ.
II. TRẢ LỜI MỘT SỐ THẮC MẮC VỀ VIỆC BỔ SUNG VITAMIN D CHO TRẺ EM
1. Bé nhà em có triệu chứng hay vặn người, nấc cục và ọc sữa nên bác sĩ cho bổ sung thêm vitamin D, bao gồm: Calcium Corbiere 5ml (ngày uống 2 lần, 1/2 ống mỗi lần); Srerogyl (ngày uống 1 lần, 1 giọt mỗi lần) Bác sĩ vui lòng hướng dẫn lại giúp em là nên cho bé uống vào giờ nào trong ngày, có thể uống cùng lúc hai loại này không và em có đọc thấy không nên kết hợp Sterogyl với các thuốc hỗ trợ vitamin D khác cùng lúc vì có thể gây thừa Vitamin D có phải không bác sĩ? Mong bác sĩ giải đáp các thắc mắc em vừa nêu trên giúp em.
Cacium corbiere 5ml chứa calci glucoheptonate, vitamin C và vitaminPP. Sterogyl chứa vitamin D2. Chị có thể cho bé uống vào buổi sáng hoặc trưa, không nên cho bé uống thuốc ngay sau khi bú sữa để tránh việc bé bị ọc sữa sẽ ọc luôn cả thuốc . Hai loại thuốc này chị có thể cho bé uống chung vì vitamin D (Sterogyl) sẽ hỗ trợ hấp thu calci (Calcium Corbiere). Nếu thấy bé khó uống thì chị có thể pha loãng thuốc sau khi đã chia liều với một ít nước. Thông tin về việc không nên kết hợp Sterogyl với các thuốc chứa vitamin D khác vì có thể gây thừa vitamin D là hoàn toàn chính xác.
2. Bé nhà em được hai tháng tuổi, bú mẹ và có tắm nắng hàng ngày nhưng bé ngủ hay vặn mình, khó ngủ, đi khám bác sĩ cho bổ sung Canxi trong 10 ngày và vitamin D mỗi ngày 1 giọt. Như vây có bị dư vitamin D không?Hay chỉ nên dùng một thời gian ngắn như canxi?
Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng tốt nhất cho bé trong những năm đầu đời. Tuy nhiên, hàm lượng vitamin D trong 1 lít sữa mẹ không quá 25 UI. Do đó, Viện nhi khoa Hoa Kỳ khuyến cáo nên bổ sung vitamin D cho tất cả các trẻ bú mẹ hoàn toàn với liều 400UI/ ngày. Vì vậy, em nên tiếp tục sử dụng thuốc này cho bé theo hướng dẫn của bác sĩ và duy trì việc phơi nắng mỗi ngày. Đồng thời, em nên báo cho bác sĩ biết bé nhà đang dùng vitamin D để được bác sĩ cân nhắc về việc sử dụng vitamin D phù hợp với tình trạng sức khỏe của bé khi tái khám định kỳ.
3. Bé nhà em được 1 tháng tuổi, muốn bổ sung vitamin D, bác sỹ kê toa Zedcal, uống 1ml mỗi buổi sáng. Liều lượng như vậy có nhiều đối với trẻ sơ sinh 1 tháng tuổi không? do em thấy bổ sung vitamin D chỉ nhỏ 1 giọt thôi, còn đây e đong theo muỗng kèm theo hủ thuốc thấy hơi nhiều, sợ quá liều cho trẻ sơ sinh?
Theo thông tin sản phẩm, Zedcal có thành phần hoạt chất là calcium carbonat, vitamin D3, kẽm nguyên tố, magnesium hydroxid. Thành phần của Zedcal không tương đồng với các thuốc vitamin D dạng giọt vì vậy không thể so sánh liều dùng của hai thuốc này với nhau. Việc sử dụng Zedcal với liều 1ml/ ngày cho trẻ sơ sinh 1 tháng tuổi là phù hợp. Chị nên tiếp tục dùng thuốc này cho bé theo chỉ định của bác sĩ.
4. Bé nhà em được 5 tháng tuổi, vừa bú mẹ vừa bú bình, ở vùng ít nắng, ban đêm bé hay bức rức trong người + hay giật mình + hay uốn éo người + hay dậy đêm đòi bú mẹ nhưng bú có 5->10phút là ngủ (thường bé dậy lúc 1h, 3h, 5h, đến khoảng 7h sáng thì bé dậy hẳn). Bác sĩ có cho bé uống Vitamin D3 mỗi ngày 1 giọt kèm 1 muỗng nhỏ sữa mẹ. Em định cho bé uống Canxi Milk BLOSSOM của Úc để bổ sung thêm canxi được không?
Vitamin D3 có thể được sử dụng mỗi ngày cho trẻ bú mẹ để dự phòng tình trạng thiếu hụt vitamin D (liều dự phòng của vitamin D thường là 400UI/ ngày) hoặc để phòng ngừa và điều trị bệnh còi xương, nhuyễn xương. Trường hợp bé đang dùng vitamin D, Chị không nên tự ý dùng thêm các chế phẩm khác có chứa vitamin D như Canxi Milk Blossom (thành phần chính là canxi và vitamin D). Nếu nghi ngờ thiếu canxi, Chị nên đưa bé đến bệnh viện để bác sĩ thăm khám và hướng dẫn sử dụng thuốc phù hợp với tình trạng sức khỏe của bé.
5. Em sinh non 29 tuần 6 ngày nên bé nhẹ ký (1.7kg). Lúc bé 1 tháng 7 ngày tuổi được bác sĩ cho uống Canci (1/3 viên)vitalrals (10 giọt), saferon (4 giọt), sterogyl (1 giọt). Nay bé đã được 3 tháng tuổi nhưng cân nặng chưa cải thiện, em có nên cho cháu tiếp tục uống thuốc như trên hay em có thể đổi viên canxi sang Zecal được không?
Vitarals, saferon, sterogyl là thuốc bổ sung vitamin và khoáng chất, có thể tiếp tục dùng. Còn canxi thì chỉ bổ sung khi cần thiết. Trẻ dưới 1 tuổi chỉ nên uống Zedcal theo chỉ định của bác sĩ, không nên tự ý cho trẻ uống, vì trong thành phần của Zedcal có chứa vitamin D3, nên thuốc này không nên dùng chung với sterogyl.
Bé của chị sinh non, tốt nhất là chị nên cho bé đi khám lại để được khám và chỉ định thuốc phù hợp với tình trạng dinh dưỡng hiện tại của của bé, không nên sử dụng đơn thuốc cũ hay tự ý mua thuốc cho cho bé uống.
6. Con em thiếu men G6PD theo kết quả sàng lọc sơ sinh từ bệnh viện Từ Dũ. Cho em hỏi nếu bây giờ em muốn bổ sung vitamin D3 và Canxi cho bé thì em nên bổ sung loại nào ạ?
Calci và vitamin D không bị chống chỉ định trong trường hợp thiếu men G6PD. Một số chế phẩm bổ sung calci và vitamin D có thể chứa vitamin C nhưng thông thường hàm lượng vitamin C trong những chế phẩm này không gây hại với liều dùng hằng ngày. Việc bổ sung calci và vitamin D cho bé tùy thuộc bé có nguy cơ bị thiếu những chất hay không. Trên thị trường hiện nay có rất nhiều chế phẩm bổ sung calci và vitamin D khác nhau. Tuy nhiên, liều sử dụng và liều gây độc của vitamin D rất hẹp, em nên đưa bé đến bác sĩ để được khám và chỉ định thuốc phù hợp với tình trạng sức khỏe của bé.
7. Cháu sinh bé được 1 tháng 10 ngày. Hiện tại cháu đang cho bé uống 1 giọt aquadetrim vitamin D3. Cháu được người nhà cho 1 hộp bioaron vitamin D 400j.m . bác sỹ cho cháu hỏi cháu nên bổ sung cho bé loại nào thì tốt ạ. Bé nhà cháu khi sinh ở tuần 38 nặng 3.1kg. Hiện tại được 4.5kg ạ. Bé ngủ hay giật mình, vặn mình lắm ạ?
Liều lượng vitamin D cho trẻ em bình thường từ 0-1 tuổi là 400IU/ngày đối với trẻ bú mẹ hoàn toàn hoặc một phần. Nếu trẻ có sử dụng sữa công thức thì việc bổ sung vitamin D tùy thuộc hàm lượng vitamin D có trong sữa.
Bé nhà chị đã có sử dụng Aquadetrim vitamin D3, nếu bổ sung thêm Bioaron vitamin D 400jm thì bé sẽ có nguy cơ thừa vitamin D. Đây là một chất có khoảng cách giữa liều sử dụng và liều gây độc rất hẹp, do đó chị nên chỉ sử dụng 1 loại và sử dụng liều lượng theo đúng chỉ dẫn của bác sĩ.
Bé mới chỉ được 1 tháng 10 ngày, chế độ dinh dưỡng giàu calci kết hợp với sử dụng đủ liều vitamin D sẽ giúp cải thiện tình trạng ngủ hay giật mình, vặn mình. Sau khi theo dõi 1 thời gian nếu tình trạng này không cải thiện, chị nên cho bé đi khám để được tư vấn thêm.
8. Con em được 15 ngày tuổi, bé ngủ không sâu giấc, hay giật mình, ra nhiều mồ hồi. Do trời mưa nên không phơi nắng được. E có cần bổ sung vitamin D cho bé không ạ? Nếu có, e dùng loại calcium stada 330ml thì liều dùng thế nào phù hợp cho con em ạ?
Một số thuốc chứa vitamin D thuộc nhóm thuốc phải kê đơn và bán theo đơn. Liều lượng của thuốc Calcium Stada 330ml dành cho trẻ sơ sinh là 1-2 muỗng cà phê x 2-4 lần/ngày, pha với sữa hay nước. Liều lượng này tùy thuộc vào hàm lượng calci có trong sữa sử dụng cho trẻ. Tốt nhất, em không nên tự ý mua thuốc cho bé sử dụng, hãy đưa bé đi khám để được bác sĩ kê đơn và chỉ định liều lượng phù hợp với tình trạng của bé.
9. Bé trai sinh nặng 3.2kg, sau 2 ngày bị vàng da toàn thân. Sau khi làm các siêu âm và xét nghiệm kết luận là vàng da do tăng biligrubin gián tiếp, bác sĩ kê toa vitamin d3 aquadetrim mỗi ngày 1 giọt vào buổi sáng nhưng từ hôm uống bé ngủ rất nhiều và biếng bú (có hôm ngủ từ 10h sáng hôm trước đến 5h sáng hôm sau), bé chỉ lơ mơ mắt để tè vài lần rồi ngủ tiếp, em đút ti không chịu bú, e phải vắt sữa đút thìa và làm cho bé khóc thì bé mới nuốt, nhưng chỉ được khoảng 20ml 1 lần/2.5h. Em cho ngưng uống vitamin D 2 ngày thì việc biếng ăn có cải thiện nhưng bé ngủ không sâu giấc chỉ khoảng 30 phút đến 1h vào ban ngày, đêm vẫn ngủ tốt. Em cho uống vitamin D lại thì bé lại ngủ nhiều và biếng bú. Em không biết những triệu chứng này có phải do thừa vitamin d không ạ?
Liều vitamin D3 Aquadetrim mỗi ngày 1 giọt vào buổi sáng cho trẻ sơ sinh là liều theo đúng khuyến cáo. Khoảng cách giữa liều điều trị và liều gây độc của vitamin D là rất thấp. Tình trạng ngủ li bì, biếng bú có thể là do tình trạng tăng calci huyết do quá liều vitamin D. Tuy nhiên triệu chứng mà em bé gặp phải có thể còn do nhiều nguyên nhân khác. Do vậy để xác định chính xác nguyên nhân gây ra tình trạng này, chị nên ngưng cho bé sử dụng Aquadetrim, cho bé đi khám các bác sĩ nhi khoa để được tư vấn và chỉ định thuốc phù hợp.
10. Bé nhà em 12 ngày tuổi,sinh non ngôi mông ở tuần 34, bé ăn ngủ vệ sinh đầy đủ đúng giờ, tuy nhiên 2 hôm nay bé hay oặn mình và thức giấc. Em tham khảo thì mọi ngừoi bảo nên bổ sung thêm Vitamin D. Em mong bác sĩ hướng dẫn em bổ sung Vitamin D đúng cách cho bé ạ!
Chế độ dinh dưỡng giàu calci kết hợp với sử dụng đủ liều vitamin D và tắm nắng mỗi ngày cho bé sẽ giúp cải thiện tình trạng ngủ hay giật mình, vặn mình. Tuy nhiên, bé ngủ hay vặn mình, khóc và giật mình thức giấc có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau. Để xác định chính xác nguyên nhân em nên cho bé đi khám các bác sĩ nhi khoa để được tư vấn kỹ hơn.
Một số thuốc chứa vitamin D thuộc nhóm thuốc phải kê đơn và bán theo đơn, do đó em không nên tự ý mua thuốc về dùng cho bé mà hãy cho bé đi khám để được bác sĩ kê đơn và chỉ định liều lượng sử dụng phù hợp với tình trạng của bé.
11. Con em được chẩn đoán là còi xưong, da xanh xao (đầu cháu có vành khăn, đầu bẹp cá trê và hay toát nhiều mồ hôi khi ngủ ), đã uống thuốc theo đơn như sau: 1. Vitamin D drops 1000IU/drops: ngày 3 giọt; 2. Calci corbiere 5ml : 10 ngày/ tháng, ngày uống 1 ống; 3. Vitamount 120ml: ngày uống 2,5ml. Em muốn hỏi là cháu ( bú mẹ và ăn dặm bột )dùng đơn thuốc như trên có bị quá liều vitamin D? Theo em được biết là trẻ bú mẹ chi nên bổ sung 400IU/1 ngày. Cháu cần bổ sung vitamin D liều cao như vậy trong bao lâu? Hiện tại em đã bổ sung cho cháu được 40000IU, nếu tính theo giọt và 5 ống canxi . Em cần ngưng thuốc hay giảm liều cho cháu không ạ?
Để điều trị còi xương liên quan đến dinh dưỡng, bé cần bổ sung ít nhất 2000 IU vitamin D mỗi ngày trong vòng ít nhất 3 tháng. Vậy nếu bé nhà chị được bác sĩ chẩn đoán còi xương thì liều dùng vitamin D như chị đã mô tả không phải là quá liều. Việc bé cần bổ sung trong bao lâu tùy thuộc vào việc tình trạng của bé được cải thiện như thế nào trong quá trình điều trị. Chị cần cho bé tái khám đúng hẹn để bé được theo dõi và đánh giá một cách tốt nhất.
12. Bé nhà em được 3 tuần tuổi bú hoàn toàn bằng sữa mẹ. Em muốn bổ sung vitamin D cho bé bằng calcium stada vitamin D loai 330ml co được không. Vậy phải cho bé uống như thế nào được?
Calcium stada vitamin D có thành phần là tricalci phosphat và vitamin D3. Theo thông tin sản phẩm, thuốc này có thể dùng cho trẻ sơ sinh với liều 1-2 muỗng cà phê x 2-4 lần/ ngày pha vào sữa hoặc vào nước và không dùng quá 3 chai trong vòng 6 tháng. Chị có thể dùng thuốc này để tăng cường bổ sung canxi, vitamin D3 cho bé khi có dấu hiệu thiếu canxi.
Ngoài việc dùng thuốc, chị nên cho bé tắm nắng đúng cách và bổ sung canxi, vitamin D bằng đường uống cho người mẹ (giúp tăng hàm lượng canxi trong sữa mẹ). Đây là các nguồn cung cấp canxi, vitamin D dễ hấp thu cho trẻ sơ sinh.
13. Bé nhà emngủ hay bị giật mình và vặn người rồi kêu è è và hay bị trớ ít sữa, thi thoảng trớ nhiều sữa và hay đòi bế. Khi vặn người thì bé ko khóc. Theo tìm hiểu e được biết có thể bé nhà e bị thiếu D3, và vì mùa mưa nên nên e mua aquadetrim bổ sung cho 2 bé mỗi ngày 1 giọt vào buổi sáng. Hết aquadetrim e tính mua ostelin liquid kid 200iu bổ sung cho bé có được ko ạh? Bé nhà e vừa bú mẹ vừa uống sữa ngoài. Có lần đến 2-3 ngày mới đi vệ sinh. E mong bác sĩ tư vấn giúp e ạ!
Bé ngủ hay vặn mình và giật mình có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau. Để xác định chính xác nguyên nhân, chị nên cho bé đi khám các bác sĩ nhi khoa. Ostelin liquid kid 200 IU là một sản phẩm thuộc dạng thực phẩm chức năng chứa vitamin D. Ngoài ra theo khuyến cáo thì nên bổ sung calci kèm theo việc bổ sung vitamin D vì nhu cầu calci của trẻ ở độ tuổi này cũng khá cao. Một số thuốc chứa vitamin D thuộc nhóm thuốc phải kê đơn và bán theo đơn, do đó chị nên cho bé đi khám để được bác sĩ kê đơn và chỉ định liều lượng sử dụng phù hợp với tình trạng của bé.
Bé vừa uống sữa mẹ vừa uống sữa ngoài, có lần 2-3 ngày mới đi vệ sinh nhưng chị không miêu tả cụ thể tính chất phân của bé như thế nào nên cũng không thể tư vấn kỹ cho chị được. Chị có thể cho bé đi khám và tư vấn thêm về một số loại thuốc bổ sung các chất xơ và lợi khuẩn tốt cho hệ tiêu hóa của bé.
14. Con em được 15 ngày tuổi. Bé ngủ không sâu giấc, hay giật mình, ra nhiều mồ hồi. Do trời mưa nên không phơi nắng được. Em có cần bổ sung vitamin D cho bé không ạ? Bé có nổi mẩn đỏ trên da đầu, mặt, mông... mình có cần bôi gì không ạ? E cám ơn.
Bé ngủ không sâu giấc, hay giật mình, ra nhiều mồ hôi có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau. Làn da của trẻ sơ sinh rất mẫn cảm, tình trạng nổi mẩn đỏ trên da đầu, mặt, mông có thể do bé bị dị ứng da. Để xác định chính xác nguyên nhân, chị nên cho bé đi khám các bác sĩ nhi khoa.
Một số thuốc chứa vitamin D thuộc nhóm thuốc phải kê đơn và bán theo đơn. Do đó chị nên cho bé đi khám để được bác sĩ kê đơn và chỉ định liều lượng sử dụng phù hợp với tình trạng của bé.
Tài liệu:
- Dược lâm sàng – NXB Y học, 1998;
- Cẩm nang dùng thuốc NXB Y học, 1992
