Một số thuốc điều trị xuất huyết tử cung bất thường cấp tính cho phụ nữ trong độ tuổi sinh sản

DS. Võ Trương Diễm Phương (dịch)
Khoa Dược – BV Từ Dũ

Xuất huyết tử cung bất thường (XHTCBT) cấp tính hoặc mãn tính được định nghĩa là sự chảy máu từ thân tử cung có bất thường về thể tích, tần số hoặc thời gian chảy máu và xảy ra khi không mang thai. Theo ý kiến chuyên gia, XHTCBT cấp tính là tình trạng chảy máu nặng cần phải can thiệp tức thời để ngăn ngừa mất máu. XHTCBT cấp tính có thể do nguyên phát hoặc do XHTCBT mãn tính (XHTCBT trong hầu hết 6 tháng gần đây).

Hai mục tiêu chính trong điều trị XHTCBT cấp tính là:

1) Kiểm soát tình trạng chảy máu nặng.

2) Giảm mất máu kinh ở các chu kỳ tiếp theo.

Điều trị bằng nội tiết được xem là liệu pháp hàng đầu cho bệnh nhân XHTCBT cấp tính nếu chưa biết hoặc đang nghi ngờ có rối loạn chảy máu. Việc lựa chọn điều trị bao gồm estrogen liên hợp đường tiêm tĩnh mạch, thuốc uống ngừa thai dạng phối hợp và các progestin đường uống. Trong một thử nghiệm lâm sàng ngẫu nhiên có nhóm chứng trên 34 phụ nữ, sử dụng estrogen liên hợp đường tiêm tĩnh mạch được chứng minh có tác dụng cầm máu cho 72% số người tham gia nghiên cứu trong vòng 8 giờ sau dùng thuốc so với 38% số người ở nhóm dùng giả dược. Dữ liệu về việc sử dụng estrogen đường tiêm tĩnh mạch ở bệnh nhân có yếu tố nguy cơ tim mạch hoặc huyết khối tắc mạch còn hạn chế.

Thuốc uống ngừa thai dạng phối hợp và các progestin đường uống theo phác đồ đa liều, cũng thường được dùng để điều trị XHTCBT cấp tính. Một nghiên cứu so sánh những người dùng liệu pháp thuốc uống ngừa thai dạng phối hợp 3 lần/ngày trong 7 ngày so với dùng medroxyprogesterone acetate 3 lần/ngày trong 7 ngày khi điều trị XHTCBT cấp tính. Nghiên cứu này cho thấy kết quả cầm máu đạt được ở 88% phụ nữ dùng thuốc uống ngừa thai dạng phối hợp và 76% phụ nữ dùng medroxyprogesterone acetate với thời gian trung bình là 3 ngày. Cần xem xét các chống chỉ định trước khi chỉ định những thuốc thuốc này cho bệnh nhân. Thuốc uống ngừa thai dạng phối hợp khác, các dạng progestin khác với liều dùng phù hợp cũng có thể cho hiệu quả điều trị tương tự.

Thuốc chống tiêu sợi huyết, như acid tranexamic, có tác dụng ngăn chặn sự thoái hóa sợi fibrin và có hiệu quả điều trị cho bệnh nhân XHTCBT mãn tính. Thuốc đã được chứng minh giảm chảy máu từ 30-55% ở các trường hợp này. Acid tranexamic có hiệu quả giảm chảy máu trong phẫu thuật và nhu cầu truyền máu ở bệnh nhân phẫu thuật cũng như có hiệu quả cho bệnh nhân XHTCBT cấp tính mặc dù chỉ định này chưa được chứng minh. Các chuyên gia cũng khuyến cáo sử dụng acid tranexamic dạng uống hoặc dạng tiêm tĩnh mạch để điều trị XHTCBT cấp tính.

Bảng: Thuốc điều trị nội khoa
THUỐC	LIỀU DÙNG	CÁCH DÙNG	CHỐNG CHỈ ĐỊNH VÀ THẬN TRỌNG THEO FDA(1)
Estrogen liên hợp	25 mg Tiêm tĩnh mạch	Dùng mỗi 4-6 giờ trong 24 giờ	Chống chỉ định tương đối gồm ung thư vú, tiền sử hoặc đang tiến triển bệnh huyết khối tĩnh mạch hoặc thuyên tắc huyết khối động mạch, bệnh gan hoặc suy gan. Dùng thận trọng cho bệnh nhân có nguy cơ tim mạch và thuyên tắc huyết khối.
Thuốc uống ngừa thai phối hợp(2)	Viên uống ngừa thai phối hợp một pha có chứa ethinyl estradiol 35mcg	Dùng 3 lần/ngày trong 7 ngày	Chống chỉ định tương đối gồm phụ nữ hút thuốc lá (³ 35 tuổi), cao huyết áp, tiền sử huyết khối tĩnh mạch sâu hoặc thuyên tắc phổi, rối loạn thuyên tắc huyết khối, bệnh mạch máu não, bệnh tim thiếu máu cục bộ, đau nửa đầu có aura, bệnh ung thư, bệnh gan nặng, đái tháo đường có liên quan đến mạch máu, bệnh van tim biến chứng và phẫu thuật lớn có cố định dài ngày.
Medroxypro- gesterone acetate(3)	20mg đường uống	Dùng 3 lần/ngày trong 7 ngày	Chống chỉ định tương đối gồm tiền sử hoặc đang tiến triển bệnh huyết khối tĩnh mạch sâu hoặc thuyên tắc phổi, bệnh thuyên tắc huyết khối động mạch gần đây hoặc đang tiến triển, ung thư vú, suy gan hoặc bệnh gan.
Acid tranexamic(4)	1,3g đường uống Hoặc 10mg/kg Tiêm tĩnh mạch (tối đa 600mg/liều)	Dùng 3 lần/ngày trong 5 ngày	Chống chỉ định tương đối với bệnh loạn sắc mắc phải, bệnh huyết khối hoặc thuyên tắc huyết khối đang tiến triển. Dùng thận trọng ở bệnh nhân có tiền sử huyết khối (vì nguy cơ huyết khối chưa rõ) và cần xem xét cẩn thận khi kết hợp với thuốc uống ngừa thai phối hợp.
Chú thích: FDA: Cục quản lý thực phẩm và dược phẩm Hoa Kỳ. (1) Nhãn thuốc theo FDA liệt kê bao quát các chống chỉ định của mỗi thuốc. Khi điều trị XHTCBT cấp tính, bác sĩ  thường phải cân nhắc nguy cơ tương đối của việc điều trị với nguy cơ chảy máu liên tục trên cơ sở tiền sử bệnh và yếu tố nguy cơ của bệnh nhân. Việc quyết định điều trị phải được cá thể hóa trên từng trường hợp. (2) Các dạng thuốc uống ngừa thai phối hợp với liều dùng và thời gian dùng khác có thể cũng có hiệu quả. (3) Các progestin (như norethindrone acetate) với liều dùng và thời gian dùng khác có thể cũng có hiệu quả. (4) Liều dùng và thời gian dùng khác cũng có thể hiệu quả.